Pestisit tehlikesine karşı çözüm: Üretici sorumluluğu ve etkin denetim

Sebze ve meyvelerde halk sağlığı için risk içeren pestisit kalıntıları iddiaları devam ederken, sosyal medyada etkinliği tartışmalı yöntemler hızla yayılıyor. Dr. Müge Kesici Baysoy, sorunun ancak üreticilerin bilinçli uygulamaları ve etkin denetim sistemiyle çözülebileceğine dikkat çekti.
Tarım ürünlerinde pestisit kalıntısı bulunduğuna dair iddialar kamuoyu gündeminde yerini korurken çözüm için gözler üretici bilincine ve denetim mekanizmalarına çevrildi. Bahçeşehir Üniversitesi Sürdürülebilir Gıda Sistemleri Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Müge Kesici Baysoy konunun bilimsel boyutunu ve çözüm yollarını anlattı.
Ciddi sağlık sorunlarına neden olduğu bilinen pestisitle ilgili sosyal medyada pek çok çözüm önerisi iddiaları, hatta pestisit kalıntılarını tespit ettiği öne sürülen ölçüm cihazlarının tanıtımları sık yer alıyor. Pestisit ürünlerinin çok çeşitli olduğunu ve farklı etken maddeler içerdiğini belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, "Besin maddelerinin üretimi, tüketimi ve depolamaları sırasında, besin değerini bozan ve besinleri yok eden, zarar veren haşereleri, mikroorganizmaları ve diğer zararlıları (pestleri) yok etmek için kullanılan fiziksel, kimyasal veya biyolojik savaş maddelerine pestisit denir. Yumuşakçalara, kuşlara, diğer farklı organizmalara karşı farklı içeriklere sahip pestisitler kullanılır. 1945’ten itibaren daha çok bitki kökenli pestisitler kullanılırdı. Ancak 1960’dan, yeşil devrimin hızlandığı dönemden sonra daha etkin olan kimyasal pestisitler kullanılmaya başladı. Ve zaman içinde çok fazla çeşitlilikte pestisit gurupları ortaya çıktı" dedi.
Kanser riskini arttırıyor
Pestisitlerin insan sağlığı için çok tehlikeli olduğunu ve bu ilaçlara bağlı ölümlerin raporlandığını ifade eden Dr. Kesici Baysoy, şunları söyledi:
"Bunların hepsi kimyasal maddeler Hepsinin farklı farklı etken maddeleri ve limit dozu var. Bu dozu aşınca hepsinin ciddi bir toksik etkisi var. Bununla ilgili dünyada pek çok ölüm raporu dahi var. Bazı etken maddeler az alınsa dahi toksik özellik gösterebiliyor. Bu durum çok önemli çünkü bazı kanser türlerinin ana sebebinin tarım ilaçları olduğuna dair çalışmalar olduğunu da biliyoruz."
Üretici sorumlu davranmalı
Pestisitlerin kalıntısının azaltılması için çiftçilerin ilaçlama kurallarına uymasının çok önemli olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, denetimlerin de sıkılaştırılmasının önemine dikkat çekti. Kesici, şu bilgileri verdi:
"Tarım ilaçlarının üzerinde, hangi dozda, ne şekilde kullanılacağı bilgisi vardır. Aynı zamanda tarım ilacının ne kadar sürede etkisini kaybedeceği de belirtilir. Çiftçilerin buna uyması çok önemli. Çünkü bazı pestisit türleri sebzenin ya da meyvenin içine de nüfuz eder. Ancak bitki güneş ışığından da faydalanarak bu pestisiti zaman içerisinde parçalayarak etkisiz hale getirir. Bu dönüşüm için belli zamana ihtiyaç vardır. Örneğin; ilacın etkisinin biteceği süre 20 gün ise bundan önce hasat yapılmamalıdır. Ancak bazı çiftçiler, ilaçlama yaptıktan sonra bu süreyi beklemeyebiliyor. Bazen, pazara yeni çıkan bir ürünün fiyatı yüksek olacağı için karlılık gözetilerek erken hasat yapılabildiğini duyuyoruz. Tabii bu sırada yapılacak denetimler de çiftçilerimize hem yol gösterecek hem de doğru hasat zamanına uymalarını sağlayacaktır. Bu veya benzeri durumlar bizleri yüksek kalıntı ile karşı karşıya bırakan sebeplerdendir."
Denetimler sürekli ve kapsamlı olmalı
Dr. Müge Kesici Baysoy, insan sağlığı açısından ciddi tehditler oluşturan pestisitler ile ilgili ülkemizdeki bazı bölgelerde ciddi denetimlerin yapıldığını vurguladı. Son dönemlerde yüksek pestisit kalıntısı iddiaları üzerine de yapılması gerekenler olduğunu belirten Kesici, şunları söyledi:
"Pestisit etken maddeleri çok farklı olabildiği için bu ilaç kalıntılarının tespiti laboratuvar ortamında gerekli ekipmanlarla yapılabilir. Hallerde ve ilgili satın almaların yapılacağı yerlerde de laboratuvarlar oluşturularak buralarda da numuneler alınarak denetimler yapılabilir. Bir de bu denetimler, aynı bölgeden ya da üreticiden gelen ürünler için bir seferle sınırlı olmamalı. Her yeni parti ürün için yeniden denetim yapılmalı ve limit aşımı belirlendiği durumlarda gereken ceza uygulanmalıdır. Bu sayede farklı, tarlalarda ya da sonraki hasatta ortaya çıkacak yüksek kalıntı riskinin de önüne geçilebilir. Kalıntının limitleri aşması durumunda uygulanacak cezalar, üreticinin de daha dikkatli olmasını sağlayacaktır. Belki eğitimlerle de bu durum desteklenebilir."
‘Karbonatlı su sınırlı ilaç türünde etkili’
Sosyal medyada yer alan pestisite karşı çözüm önerilerine de değinen Dr. Müge Kesici Baysoy, sıklıkla dile getirilen meyve ve sebzelerin karbonatlı suda bekletilmesinin pestisiti yok edeceği iddiasına ilişkin, "Pestisitlerin etken maddesi çok çeşitlidir. Belki bir iki tür etken maddeyi kabukta karbonatlı su uygulamasıyla etkisiz hale getirmek mümkündür. Ama tüm etken maddelerin giderilmesi için bu her zaman geçerli bir yöntem değil." dedi. İnternet üzerinden satılan pestisit ölçüm cihazlarıyla ilgili de konuşan Kesici, şunları söyledi:
"Pestisit üretiminde çok farklı kimyasallar kullanılır. Bu cihazlarla bu kadar farklı etken maddeyi tespit etmek mümkün değil. Bu tespitler ancak laboratuvar ortamında yapılabilir."
Evde arındırma imkânı kısıtlı
Pestisitten kurtulmak için evlerde yapılabilecek çözümlerin sınırlı olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, "Bu ilaçların temizlemesi için literatürde laboratuvar ortamında oldukça etkin soğuk plazma, mikro kabarcık gibi bazı yöntemler var. Ancak bunların evlerde ya da küçük işletmelerde kullanılması mümkün değil. Yine de evlerde özellikle kabuktaki pestisiti azaltmak için ürünü akan su altında bir süre yıkamak çok önemli. Kabuğu soyulabilecek ürünleri soyarak yemek de meyve etine işlememiş pestisit için bir çözüm olabilir. Ancak açık konuşmak gerekirse burada vatandaşların yapabileceği çok fazla çözüm de yok. Üreticilerin dikkatli ve sorumlu davranması gerekiyor. Sorumlu davranmayan üreticilerin de denetimlerle ilaçları doğru kullanmaya mecbur olmasının sağlanması gerekiyor" dedi.



Orjinal Habere Git